Als je als psychosociaal Therapeut werkzaam bent krijg je zeker in je praktijk vroeg of laat te maken met samengestelde gezinnen. Dit omdat kinderen, jongeren of hun ouders erdoor vastlopen. Volwassen cliënten die zelf in een samengesteld gezin zijn opgevoed hebben op latere leeftijd regelmatig nog de nodig blauwe plekken die aandacht vragen. Er wordt over een samengesteld gezin gesproken als je een relatie aangaat met iemand die kinderen meeneemt uit een vorige relatie. Er is dan ineens sprake van een stiefvader, stiefmoeder, een plusmamma, of ook wordt er gesproken over bonuskinderen, bonusvader of een bonusmoeder.

Je bent gescheiden of je partner is overleden, natuurlijk wil je verder met je leven en hoopt weer iemand te vinden. Voor de kinderen is dat niet zo vanzelfsprekend en de keus om samen verder te gaan in een samengesteld gezin kent haar eigen dynamiek en problemen. Het is dan ook niet altijd een succes. Verschillende onderzoeken geven aan dat ruim 60% van de samengestelde gezinnen niet blijvend is, na 5 jaar alweer uit elkaar zijn. Een onderzoek van het CBS geeft aan dat ruim 500000 van alle minderjarige kinderen een onderdeel zijn van een samengesteld gezin. Een andere naam die hieraan ook wel wordt gegeven is complexe gezinsverbanden. Er zijn successen maar een samengesteld gezin tot een succes maken gaat niet vanzelf.

Bij een samengesteld gezin worden twee bestaande subculturen samengevoegd. Er zijn een aantal gewoontes, normen en waarden die plotseling met elkaar vermengd worden. Als volwassenen is dit al erg wennen en zoeken maar de kinderen hebben hier niet voor gekozen. De loyaliteit van de kinderen naar hun andere biologische ouder speelt ook een grote rol. Hoe die zich hierin opstelt kan een positieve invloed hebben.

Systemisch gezien kan er bij een samengesteld gezin veel verwarring optreden. Daar waar je onderdeel was van een groter geheel (bloedverwanten) lopen nu familielijnen door elkaar heen. Daar waar je eerst het oudste kind was ben je mogelijk nu de jongste of plotseling er ergens tussenin. Systemisch gezien is het van belang het oorspronkelijke systeem zoveel mogelijk vast te houden, probeer niet het oude systeem te veranderen maar in stand te houden naast het nieuwe systeem. Bemoei je als nieuwe partner niet met de opvoeding. Laat de biologische ouders de ouders zijn en de nieuwe partner een extra, of wel de bonus. Geef het kind de ruimte om zelf de nieuwe partner een plek te geven en dring het niet op. Wees geduldig, je kunt je droom van een nieuw gezin niet afdwingen.

Er worden verschillende jaartallen genoemd over de tijd die een samengesteld gezin nodig heeft om de balans gevonden te hebben, tussen de twee en zeven jaar. Er zijn verschillende websites, veel literatuur en hulpverleners die zich hebben gespecialiseerd in de voorlichting en ondersteuning van samengestelde gezinnen. Het is belangrijk dat jij als psychosociaal therapeut er ook de nodige kennis van hebt zodat je potentiële cliënten kunt ondersteunen.

Ruud van Hal