N.A.H in de psychosociale praktijk

Niet aangeboren hersenletsel, kom je in de praktijk als psychosociaal therapeut tegen. Je kunt met cliënten te maken hebben die zelf een NAH hebben of die hiermee te maken hebben in hun directie omgeving.

De meest gebruikte definitie van NAH; hersenletsel ten gevolge van welke oorzaak dan ook, anders dan rond of vanwege de geboorte ontstaan welke leidt tot een onomkeerbare breuk in de levenslijn. Onder te verdelen in:

  • Traumatisch letsel
  • CVA (beroerte, herseninfarct, hersenbloeding)
  • Tumor
  • Zuurstoftekort
  • Ontstekingen

Vaak is NAH en de gevolgen erg duidelijk. Toch blijkt in de praktijk dat er vaak klachten zijn die te maken hebben met NAH maar niet aantoonbaar zijn in de hersenen. Bijvoorbeeld vermoeidheid, overprikkeling, onzekerheid of gedragsverandering. Sommige mensen worden makkelijker in omgang en de ander juist niet.

Gevolgen van NAH
Zijn afhankelijk van de locatie in de hersenen, tijd dat NAH is ontstaan en de mate van herstel door revalidatie, de omvang van de schade, lokaal of diffuus, stationair of progressief. Zichtbaar en onzichtbare gevolgen zijn:

  • Lichamelijke
  • Problemen met denken (cognitie)
  • Problemen met betrekking tot gedrag en emotie
  • Psychopathologie

Ook kunnen de sociale gevolgen van een niet aangeboren hersenletsel jaren later pas zichtbaar naar boven komen. Klassiek beeld, als jonge man een ernstig ongeluk gehad, in coma gelegen en na revalidatie zichtbaar hersteld en 20 jaar later ernstige problemen in het functioneren in relaties en/of de maatschappij. Het is van belang bij de intake, anamnese altijd rekening te houden met een evt. NAH. Het komt regelmatig voor dat de diagnose NAH niet is gesteld maar er toch onduidelijke klachten zijn die ermee te maken hebben. De verwachting is dat er veel meer mensen klachten hebben die aan NAH gerelateerd zijn. Als iemand ooit in zijn leven een flinke val of klap op zijn hoofd heeft gehad is er altijd een risico dat er schade in de hersenen is ontstaan.

In de praktijk komt het bij relatietherapie regelmatig voor dat relaties onhoudbaar zijn geworden door de gevolgen van een niet aangeboren hersenletsel. Een van beiden heeft dan bijvoorbeeld een TIA (hier is sprake van als een herseninfarct weer snel hersteld is) gehad maar uit onderzoek is geen aanwijsbare schade gevonden. Toch is er vaak sprake van verandering in gedrag.

Als psychosociaal therapeut heb je een belangrijke functie
Als de psychosociaal therapeut merkt dat er mogelijk sprake kan zijn van NAH zonder dat diagnostiek heeft plaats gevonden is het verstandig de client door te verwijzen. Indien dit al heeft plaats gevonden kan de psychosociaal therapeut de client of zijn omgeving helpen om te leren gaan met de gevolgen.

  • Bij een NAH is het nodig om te rouwen over wat was en er niet meer is. De gangbare begeleiding is hierin bij mensen met NAH niet anders.
  • Als er sprake is van ongepast of ontremd gedrag is NAH geen excuus. Het vraagt van de persoon zelf om mee te werken aan een situatie waarbij de omgeving hier zo min mogelijk hinder van heeft
  • Bij cognitieve klachten zijn de volgende adviezen van belang: Voldoende rust en tijd, zorg dat je ontspannen bent, orde en regenmaat, bouw moeilijkheidsgraad op, vertel mensen in je omgeving over je situatie zodat ze hun verwachtingen bijstellen, werk met een planning en agenda
  • Iemand met een NAH is niet alleen een persoon met een NAH maar gewoon een mens die ook om al die andere redenen bij een psychosociaal therapeut kan komen. Voorkom kokerkijken, er is meer dan NAH.

Nieuwsgierig geworden, ga op internet je verdiepen in de gevolgen van NAH.

Ruud van Hal
Psychosociaal therapeut en bestuurslid Stichting Rosegaarden